Film: Seed: The Untold Story

SEED_Title_2Een onverteld verhaal. Bestaat dat nog? Volgens de titelgevers van deze film dus wel. En wanneer is een verhaal onverteld? Pas als iedereen het verhaal kent is het verteld natuurlijk. Het is goed om hier bij stil te staan als ik deze film bespreek, die ik in november 2016 zag op de IDFA in Amsterdam. Wat voor mij bekende en gesneden koek is, is dat voor veel mensen misschien wel niet. Kan de film andere mensen aanspreken, en aanzetten tot nadenken over het geponeerde probleem? Of blijft het preken voor de eigen parochie waarbij de gebruikelijke verontruste club mensen zich alleen maar bevestigd ziet in hun eigen mening?

Kapstok voor Seed: The Untold Story is de verarming van onze gecultiveerde plantenwereld . Dat de biodiversiteit in de vrije natuur achteruit holt, dat weet bijna iedereen wel. Dat de diversiteit in wat we op tafel zetten ook afneemt is een stuk minder bekend. Je zou het misschien niet zeggen als je kijkt naar het aanbod aan groente en fruit in de supermarkt – om nog maar te zwijgen van wat je van ver kunt kopen in de wat exotischere winkels en de meer exclusieve groenten en fruit die in de betere restaurants op je bord belanden.

Seeds - The Untold StoryDoor dat overweldigende aanbod wordt de afname in de diversiteit in bijvoorbeeld soorten asperges, broccoli, maïs, bloemkool en artisjokken aan het oog onttrokken. De eisen van de consument (en het bedrijfsleven) aan houdbaarheid en smaak hebben er voor gezorgd dat vele soorten van deze groenten en fruit verdwenen en vervangen door geoptimaliseerde monoculturen. In sommige gevallen is meer dan 90% in de diversiteit verdwenen en de film laat een aantal gepassioneerde mensen van over de hele wereld zien die hun best doen om door zadenruil en zaadbanken zoveel mogelijk van de diversiteit, die er nog over is, te behouden. De film zelf gaat eigenlijk vooral over de meest zichtbaren van alle zaden die we eten: bonen en maïs.

Dit is slechts één aspect van de film. Naast de afname in diversiteit wordt ook ingegaan op het feit dat er, naast alles wat we in ‘het westen’ kennen aan groenten en fruit, er nog veel meer eetbaars groeit in bijvoorbeeld Zuid-Amerika en Afrika. Overigens niet alleen daar natuurlijk, getuige de opmars van het wildplukken in Noord-Amerika en Europa, ook hier worden steeds meer planten (her)ontdekt als eetbaar en voedzaam.  Je moet je, wat mij betreft, wel afvragen of al die prachtige groenten, fruit en knollen uit -zeg- de Kalahari-woestijn, op grote schaal gekweekt kunnen en moeten worden voor algemene consumptie. Het is niet ondenkbaar dat hele ecosystemen ontwricht zullen worden als dat geprobeerd wordt, en zo’n plant zelfs mogelijk met uitsterven bedreigd kan gaan worden als er door onvoorzichtige massaproductie de natuurlijk balans verstoord wordt en er –tot nog toe onbekende- ziektes ontstaan. Laten we zeggen dat we als mensheid een redelijk ‘track record of stupidity’ hebben wat dat betreft.

SEED_Still_2Een ander aspect van de film belicht de grote agrogiganten als Monsanto, Syngenta en Dow AgroSciences. Dit zijn de wereldwijd opererende bedrijven die inmiddels heel veel macht hebben over onze voedselvoorziening. Door sluw handelen zijn zij in het bezit van het meeste commerciële zaaigoed, trachten zij patenten te verkrijgen op eigenschappen van groenten en fruit en combineren zij die eigenschappen met bestrijdingsmiddelen waar alleen door hen ontwikkeld zaaigoed bij kan overleven. Ook zijn de zaden die zij ontwikkeld hebben van het zogeheten ‘hybride’ type, waardoor een boer niet meer – zoals duizenden jaren gebruikelijk was – een deel van de oogst apart kan houden, zodat hij het jaar daarop ook weer kan zaaien en oogsten. Nu moet die boer dus ieder jaar weer nieuwe zaden kopen bij deze partijen, waarbij zij dus de prijs bepalen, en dus ook een monocultuur stimuleren. Dat de bedrijven er daarbij niet al te frisse praktijken op na houden is een publiek geheim, maar het publiek zijn van dat geheim is voorlopig nog niet genoeg om te zorgen dat er ècht iets verandert.

De film brengt de schaduwzijde van deze multinationals nadrukkelijk aan het licht en laat je misschien boos en gefrustreerd achter, ook al wist je (grotendeels) al hoe de vork in de steel zit. De kans dat de parochie nieuwe leden krijgt door deze film betwijfel ik. Daarvoor is de film denk ik te negatief, en wat dan als positief gebracht wordt, wordt er door ondergesneeuwd. Als kijker moet je door deze film geactiveerd en gestimuleerd worden om iets te doen, maar de verhalen over de zaadbanken en de ‘onontdekte’ eetbare planten zijn daarvoor niet genoeg, ze nemen je gevoel van machteloosheid niet weg.

De noodzaak voor dit verhaal is er, en iedereen zou het verhaal moeten kennen. Ga de film dus zien als je de kans krijgt. Het verhaal is immers pas verteld als iedereen het kent. En met een groeiende parochie krimpt het gevoel van machteloosheid vast en zeker.

Gezien: Seed: The Untold Story, 26 november 2016, IDFA, geen vertoningen bekend (status 28-11-2016), www.seedthemovie.com