Balkenbrij
‘Er is weer balkenbrij!’ – het staat al jaren ieder najaar op het raam bij Keurslagerij Van Schip in Utrecht. Ieder jaar nam ik me voor om het eens te proberen, maar steeds kwam het er niet van. Toen ik onlangs tijdens een wandeling wéér langs deze slager kwam had ik geen excuus meer, en dus kocht ik een plak balkenbrij.
Wat is balkenbrij?
Balkenbrij is een oud traditioneel gerecht dat gemaakt werd in de slachttijd. In de balkenbrij wordt slachtafval zoals orgaanvlees en bijvoorbeeld het vlees van de kop van een varken in een bouillon gekookt samen met boekweit, soms ook krenten, en altijd rommelkruid. Rommelkruid is eigenlijk ook weer een afvalproduct: alle restjes uit de specerijzakken van de groothandel bij elkaar gemikt. Er zit onder andere anijs, nootmuskaat, kruidnagel en sandelhout in. Balkenbrij kwam je vroeger vooral tegen in het oostelijke deel van Nederland, maar is niet alleen een Nederlands gerecht. Ook in andere landen zoals België en Duitsland kom je het tegen, al heet het dan misschien anders.
Iedere streek heeft zo zijn eigen versie van balkenbrij zelf en ook van rommelkruid. De variaties in smaak zijn dus eindeloos.
Hoe maak je balkenbrij klaar?
Laat je niet misleiden door de grijze kleur van de balkenbrij. Dat ziet er misschien niet zo smakelijk uit. Het ruikt wel heel prettig kruidig, deze in ieder geval. Voor je de balkenbrij gaat eten kun je de balkenbrij het beste in plakken bakken in wat boter of, zoals ik deed in zonnebloemolie (op advies van de slager).
Ik at het op brood met wat stroop, in sommige streken eten ze het juist weer bij het avondeten en/of met zoete mosterd. Dat zal vast ook afhangen van de streek waarin het gemaakt en gegeten wordt.
Is het lekker?
Deze balkenbrij was een lekkere combinatie van zoet met hartig, al had ik misschien wel wat dikkere plakken kunnen nemen, omdat de verhouding brood en balkenbrij misschien niet optimaal was. Maar ja, als je iets voor de eerste keer eet kun je maar beter niet te veel kopen, want het is zonde als je het alsnog weg moet gooien. Dat gaat dan weer voorbij aan het traditionele ‘no waste’ denken dat achter de balkenbrij zit. Volgende keer dus een dikkere plak nemen – en ik ben ook benieuwd naar balkenbrij uit andere regio’s.